Celem pomocy społecznej jest zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.
Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.
Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.
Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej z dnia 12.03.2004 r. z późniejszymi zmianami, pomoc udzielana jest osobom i rodzinom, w szczególności z powodu:
- ubóstwa;
- sieroctwa;
- bezdomności;
- bezrobocia;
- niepełnosprawności;
- długotrwałej lub ciężkiej choroby;
- przemocy w rodzinie;
- potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;
- potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
- bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
- trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy;
- trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
- alkoholizmu lub narkomanii;
- zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
- klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Prawo do świadczeń przysługuje osobom i rodzinom, których posiadane dochody nie przekraczają kryteriów dochodowych ustalonych w oparciu o próg interwencji socjalnej, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z w/ w okoliczności.
W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.
Kryterium dochodowym dla osoby samotnie gospodarującej jest dochód nie przekraczający kwoty 776 zł, natomiast dla osoby w rodzinie kwota 600 zł.
Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy spoecznej. Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń.
Przyznanie lub odmowa przyznania świadczeń z pomocy społecznej wymaga przeprowadzenia wywiadu środowiskowego (rodzinnego) w miejscu zamieszkania osoby zainteresowanej lub rodziny albo w miejscu jej pobytu.
W toku wywiadu ustala się sytuację osobistą i majątkową osoby i rodziny ubiegającej się o przyznanie świadczeń.
Informacje uzyskane podczas przeprowadzanego wywiadu stanowią tajemnicę służbową i mogą być wykorzystane wyłącznie dla celów przeprowadzonego postępowania administracyjnego, przez osoby w nim uczestniczące.
Wywiad przeprowadza pracownik socjalny legitymujący się legitymacją pracownika socjalnego, wydaną przez pracodawcę.
Sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osoby lub rodziny ustala się na podstawie przedstawionych dokumentów bądź oświadczeń:
- dowodu osobistego
- decyzji organu rentowego przyznającej rentę lub emeryturę z ubezpieczenia społecznego albo orzeczenia komisji do spraw inwalidztwa i zatrudnienia lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanego przez zespół do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności.
- zaświadczenia pracodawcy o wysokości wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia, zawierającego informacje o wysokości potrącanej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne, składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.
- zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego na podstawie umowy agencyjnej umowy zlecenia, o dzieło albo w okresie członkostwa o rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych zawierającego informacje o wysokości potrącanej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składek na ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne i rentowe oraz chorobowe,
- zaświadczenia pracodawcy w okresie zatrudnienia, w tym o okresach, za które były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne oraz o okresach nieskładkowych,
- dowodu otrzymania renty lub emerytury,
- zaświadczenia gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej, szkoły ponadpodstawowej lub szkoły wyższej o pobieraniu nauki,
- zaświadczenia z Powiatowego Urzędu Pracy o zarejestrowaniu jako osoba bezrobotna, z prawem lub bez prawa do zasiłku,
- zaświadczenia z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego potwierdzającego zobowiązanie do opłacania składki na ubezpieczenie społeczne rolników,
- oświadczenia o wysokości dochodu osiąganego i prowadzonej działalności gospodarczej, zawierającego informacje o wysokości potrącanej składki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne, rentowe i chorobowe,
- oświadczenie o stanie majątkowym.